Kỳ thi vào lớp 10 chuyên là một bước ngoặt quan trọng đối với học sinh Trung học cơ sở, đặc biệt là những em có định hướng học chuyên sâu một môn học cụ thể như Toán, Ngữ văn hay Tiếng Anh. Việc chọn học môn chuyên không chỉ dựa trên năng lực mà còn cần chiến lược học tập đúng đắn và phân bổ thời gian hợp lý giữa môn chuyên và các môn điều kiện (Toán, Văn, Anh). Bài viết sau sẽ giúp học sinh và phụ huynh có cái nhìn rõ hơn về định hướng môn chuyên và cách học hiệu quả trong bối cảnh đề thi đang thay đổi theo hướng tư duy, vận dụng cao.
1. Chọn môn chuyên: Hiểu mình – hiểu môn
Học sinh cần tự đánh giá khả năng, đam mê và năng khiếu thực sự với từng môn học. Việc học môn chuyên không chỉ đòi hỏi học sinh học giỏi môn đó mà còn phải có tư duy phân tích sâu, khả năng làm việc độc lập, sáng tạo, và kiên trì.
-
Toán chuyên: Dành cho học sinh có tư duy logic tốt, thích giải quyết vấn đề.
-
Văn chuyên: Dành cho học sinh có khả năng cảm thụ văn học, tư duy ngôn ngữ sắc sảo, kỹ năng diễn đạt tốt.
-
Anh chuyên: Dành cho học sinh có nền tảng ngữ pháp vững, từ vựng phong phú, phát âm chuẩn, và khả năng đọc – viết tốt.
2. Phân bổ thời gian học: Cân bằng giữa môn chuyên và môn điều kiện
Kỳ thi vào 10 chuyên thường gồm:
-
3 môn điều kiện bắt buộc: Toán – Văn – Anh (đề chung)
-
1 môn chuyên: Thi riêng, đề thi khó hơn, yêu cầu cao hơn
Gợi ý phân bổ thời gian ôn tập hàng tuần:
| Môn học | Tỷ lệ thời gian (%) | Ghi chú |
|---|---|---|
| Môn chuyên | 50% | Cần luyện sâu, chuyên đề nâng cao, luyện đề |
| Môn điều kiện mạnh | 20% | Duy trì phong độ, luyện đề mới |
| Môn điều kiện yếu hơn | 30% | Tập trung củng cố nền tảng, luyện đề kỹ hơn |
Lưu ý: Trong 2–3 tháng cuối trước kỳ thi, cần tăng cường luyện đề, học kỹ năng làm bài, thời gian học nên linh hoạt hơn theo tình hình thực tế của học sinh.
3. Sự thay đổi trong cách ra đề: Học sinh cần chú trọng điều gì?
Đề thi vào 10 chuyên ngày càng có xu hướng:
-
Tăng cường câu hỏi mở, thực tiễn, tích hợp liên môn
-
Tăng phần đánh giá tư duy, khả năng lập luận và sáng tạo
-
Ít lý thuyết học thuộc lòng, nhiều câu hỏi phân hóa cao
👉 Định hướng cụ thể cho từng môn:
📘 Môn Toán chuyên:
Cấu trúc đề thường có:
-
Câu cơ bản: kiến thức lớp 8, 9 (chiếm 30–40%)
-
Câu khó: bài toán suy luận, hình học nâng cao, số học, bất đẳng thức, tổ hợp, phương trình – hệ phương trình
-
Câu vận dụng: toán logic, đề tích hợp
Học sinh cần chú trọng:
-
Củng cố chắc kiến thức cơ bản (giải phương trình, hệ, bất đẳng thức, hàm số, hình học không gian lớp 9)
-
Luyện các chuyên đề trọng tâm: phương pháp phản chứng, bất đẳng thức AM–GM, tổ hợp đếm, bài toán chia kẹo/số tự nhiên
-
Rèn tư duy phản biện và chứng minh chặt chẽ
Ví dụ câu hỏi xu hướng mới:
“Cho a, b, c là các số thực dương thỏa mãn a + b + c = 1. Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức …”
⇒ Yêu cầu học sinh vận dụng bất đẳng thức hoặc biến đổi khéo léo.
📗 Môn Ngữ văn chuyên:
Cấu trúc đề thường có:
-
Câu đọc hiểu văn bản hiện đại (thơ mới, văn nghị luận xã hội, văn học nước ngoài…)
-
Viết nghị luận văn học có phân tích, bình giảng
-
Viết sáng tạo (viết lại câu chuyện, nhật ký, thư, phản biện…)
Học sinh cần chú trọng:
-
Tăng vốn từ và cảm thụ văn học qua đọc sách ngoài chương trình
-
Học kỹ các tác phẩm trọng tâm, nhưng mở rộng phân tích đa chiều
-
Luyện viết đoạn văn, bài văn sáng tạo theo hướng mở (nối kết tác phẩm với đời sống)
-
Rèn kỹ năng phản biện, liên hệ thực tiễn
Ví dụ câu hỏi xu hướng mới:
“Từ hình ảnh cây xà nu trong truyện ngắn cùng tên của Nguyễn Trung Thành, em hãy liên hệ đến hình ảnh tuổi trẻ trong thời đại hôm nay.”
📕 Môn Tiếng Anh chuyên:
Cấu trúc đề thường có:
-
Ngữ pháp – từ vựng nâng cao (phrasal verbs, idioms, collocations)
-
Viết luận, viết lại câu, chuyển đổi câu, sửa lỗi sai
-
Đọc hiểu nâng cao (văn bản dài, chủ đề học thuật)
-
Dịch đoạn văn, hoàn chỉnh đoạn văn
Học sinh cần chú trọng:
-
Mở rộng vốn từ và cấu trúc nâng cao (học theo cụm, không học lẻ từ)
-
Luyện nghe – nói để tăng phản xạ ngôn ngữ, dù không thi kỹ năng này
-
Luyện viết luận có cấu trúc rõ ràng, triển khai ý logic
-
Đọc hiểu các đoạn văn dài, phân tích ý chính – chi tiết – từ khóa
Ví dụ câu hỏi xu hướng mới:
“Rewrite the following sentence using inversion: ‘Hardly had he entered the room when he realized something was wrong.'”
4. Lời kết: Thành công đến từ chiến lược dài hạn
Học môn chuyên là một hành trình dài và nhiều thử thách. Học sinh cần học đều, học sâu và học đúng định hướng. Sự thay đổi trong cấu trúc đề thi những năm gần đây đòi hỏi học sinh không chỉ giỏi kiến thức mà còn phải giỏi tư duy, biết liên hệ thực tiễn và sáng tạo. Với một kế hoạch học tập rõ ràng, cùng sự đồng hành của thầy cô và gia đình, cánh cửa vào lớp 10 chuyên sẽ không còn quá xa vời.
